It might just be a one-shot deal [1]: Klara-reis naar de Noorse fjorden
Rivages du Monde cruise van 24 mei tot 31 mei 2023 Zeebrugge – Noorse westkust

handleiding:
Klik op foto’s hieronder voor de volledige afbeelding en gebruik de ‘terug-knop’ in uw ‘browser’ om weer te keren naar de blog.

tekst:
1ste dag
Goed op tijd eruit om in Antwerpen een bus naar Zeebrugge Haven te vervoegen. De World Explorer, een min of meer kleine cruiseboot, wacht ons daar op om samen met 126 medereizigers een tocht langs de westelijke kust van Noorwegen te ondernemen. Het programma ziet er veelbelovend uit met lezingen door Chantal Pattyn [2] – nethoofd bij de klassieke radiozender Klara – en Dirk De Wachter [3], psychiater en professor dr. hoogleraar, meer bekend van Canvas TV en Klara radio om zijn originele en verrassende meningen over alles wat des mensen is. Al van bij de halte in Berchem voor een shuttlebus naar Zeebrugge, blijkt hij een minzaam en zeer aimabel persoon en we schudden onmiddellijk handen.

We  denken zonder veel omhaal in te schepen, maar dat is gerekend buiten een stel overijverige semi-privémilities die het werk van douaniers inpikten en nogal onbeschoft doen om een stressloze entree te garanderen. Een praatje met een vriendelijk politiepersoon even verderop maakt duidelijk dat ze eigenlijk niet bevoegd zijn om ID-kaarten te vragen. Enfin, mijn ergernis ebt gauw weg wanneer we over een lange loopplank de boot instappen.

Wat een – weliswaar kitscherige – pracht en praal in marmer, chroom en met overal dikke tapijten. Bovendien is er bijna evenveel personeel aan boord dan passagiers en al die vriendelijke, behulpzame mensen van over de hele wereld, staan permanent klaar om aan onze wensen en verzuchtingen gehoor te geven. ’t Maakt me inwendig wat gegeneerd. Onze middenklasse kajuit is van hetzelfde kaliber en voorzien van allerlei snufjes, sfeerverlichting en ‘room service’. Het geheel zou onze verwachtingen snel overtreffen.

We varen langs de Thornton-zandbank met daarop schijnbaar eindeloze rijen reusachtige windmolens van een windturbinepark. Iets later gaan loodsen in volle vaart van boord via een luik in de romp van het schip en kiezen we echt het ruime sop.

2de dag
Vannacht en de hele dag daarna zetten we vaart naar Bergen, de eerste stop van ons kleine avontuur in Noorwegen. Ondertussen doen we weinig anders dan smullen van het rijkelijk buffet en later op de avond bedienen stijlvolle garçons ons het door een sterrenkok bereide eten. Na een rustige nacht voor Hilde en een bijna slapeloze voor mij, kikkeren we weer op van een hartelijk en uitgebreid ontbijt.

Een weinig later zijn we net op tijd voor een kleine causerie van Chantal Pattyn over Noorwegens meest beroemde schilder, Edvard Munch [4]. Prima stuff en bijwijlen herken ik gelijkaardige trekjes – gelukkig in mindere mate – bij mezelf, zoals bijvoorbeeld zijn fascinatie voor moderne techniek.

Even rusten in de ondertussen weer kraaknette kajuit en daarna aan tafel voor de lunch. De keukenploeg gebruikt recepten van beroemde koks – bijvoorbeeld de Portugees Rui Paula [5] – en telkens weer is ons bord een verrassing van wonderlijk geconstrueerde miniatuurtjes die oog en tong strelen. Ondertussen krijgen we mededelingen en plannen voorgeschoteld van de cruise-directeur die – van ons althans – de bijnaam ‘de zoetgevooisde’ toegedicht krijgt wegens zijn intonatie die zo vloeiend op en neer gaat als de golven beneden ons.

In de vroege avond vergast Klara ons op een concert met Hendrickje Van Kerckhove (zang) en Nicolas Callot (piano). Alle composities zijn van Edvard Grieg, te beginnen met vijf liederen met een rubato op het wiegen van de boot (duo) gevolgd door twee lyrische stukken (piano solo), dan weer vier liederen, drie stukken piano solo, vier liederen met pianobegeleiding, twee geweldige pianostukken (Dwergen en Eligie) en tot slot twee liederen, een wiegelied en ‘Vogels’. Het applaus houdt aan en er volgen nog twee liederen uit opus 48 (Rosenzeit en Ein Traum).

Vroeg naar bed wegens een stormwaarschuwing, een beetje verder op zee en het drukke programma van morgen.

3de dag
Het ongemak veroorzaakt tijdens de nachtelijke storm duurt nog voort tot laat in de ochtend. We halen onze zeebenen tevoorschijn en slagen erin na het ontbijt tot in het auditorium te geraken alwaar Dirk De Wachter een lezing geeft naar aanleiding van zijn nieuwe boek ‘Vertroostingen’. De inspiratie voor zijn tekst komt uit de schilderijen van een bijna vergeten kunstenaar: Vilhelm Hammershøi [6] en een kanjer van een boek ‘Leven en Lot’ van Vasily Grossman [7]. Het maakt diepe indruk en we begrijpen nu dat samen leven sterk kan verbeteren door de inzichten die de dr. hoogleraar ons uiterst geconcentreerd presenteert. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, ben ik van plan hem te vragen naar een laatste ‘gedachtenpush’ om zijn visie over omgaan met de andere beter te doorgronden.

Deze middag staat een bezoek aan Bergen gepland met als letterlijk hoogtepunt een tocht per gloednieuwe kabelspoorweg naar het Floyen uitkijkpunt. Het weidse panorama valt moeilijk te fotograferen, zo ver strekt het zich uit in alle richtingen. Eenmaal terug beneden laat de gids ons spijtig genoeg in de steek door enkel de meest toeristische winkels aan de haven te tonen – weliswaar met mooi gedesignde Noorse spulletjes én taksvrij – maar liever wilden we een bekend plaatselijk museum bezoeken, gewijd aan de restauratie van de magnifieke, houten huizen in de omtrek.

Achteraf bereiken ons bedenkelijke berichten over de gidsen. Bij een andere groep die het huis van Grieg zou bezoeken, moest een groot aantal bezoekers plots naar buiten midden een concert. De kwaliteit van de gidsen kan er alleen maar op vooruit gaan.

4de dag
Fantastische dag vandaag ware het niet dat Orange, het telecombedrijf, Hilde bestookt met onheilspellende berichten over torenhoge facturen voor datacommunicatie via 5G nadat ze eerst duidelijk hadden gemaakt dat in Noorwegen dezelfde tarieven gelden als in België. Ik vrees dat de Ombudsman er aan te pas gaat komen en/of de rechtbank*.

Geiranger is een dorpje aan het uiterste eind van een ruim 150 km lang fjord. Er wonen nog geen 250 mensen en vanaf 2005 hoort hun omgeving tot het Unesco Werelderfgoed. Ze zorgen voor een minimale impact op hun milieu door zuinig om te springen met alles wat ze nodig hebben om comfortabel te leven. Bovendien hebben ze ruime inkomsten van het toerisme in de zomer maar in de winter leven ze helemaal op hun eigen.

Met de bus via een slingerende weg zowat 300 meter omhoog met diverse platformen in alle richtingen uitkijkend over het fjord en de petieterige huisjes van Geiranger. De foto geeft een idee. Terug naar beneden en langs de andere kant van het fjord weer naar boven, nog hoger naar net onderaan de berg Dalsnibba. De besneeuwde berg is zo overweldigend mooi in het mistige licht dat ik tranen in de ogen krijg (of was dat van de wind?).

In de sneeuw nuttigen we hete koffie en een Deense bol met lekker vulsel. Terug in de bus vertelt de kundige gids ons een grappig detail over het dagelijkse leven van de Noren: hun talrijke geiten produceren niet alleen melk en kaas maar ze grazen ook het gras op de daken af. Nog een manier van doen in de streek: melkmeisjes hoeden geiten in de bergen voor een drietal maanden en in het weekend komen de jongens uit het dal op bezoek voor veel feestvieren met flink wat booze. Er volgt negen maanden later een duidelijk aantoonbare geboortepiek.

Alle bewoners van Geiranger hebben aandelen in een tolweg die verderop nog hoger de berg op gaat, maar nu nog gesloten is door de sneeuw. Slechts één derde van de inwoners werkt, de rest zijn kinderen, gepensioneerden of bejaarden in het bejaardenhuis en in de zomer komen seizoensarbeiders van over de hele wereld naar Geiranger om de toerisme-industrie draaiende te houden. De Geirangers hebben hun zaakjes slim voor mekaar.

In de bus terug vertelt de ditmaal uitstekende gids over twee principes van de Noorse levensstijl: ‘Friluftliv’ [8] en ‘Kos’ [9]. Het regenachtig weer maakt hun niks uit. “Er is geen slecht weer maar alleen slechte kleren” is een Noors gezegde dat we nog dikwijls gaan horen.

Terug naar de boot met sloepen en we zetten onze tocht voort naar Flåm met onderweg een indrukwekkend zicht op de Seven Sisters en de Bottle watervallen, vertrekkend vanuit de top van het fjord.

Later op de avond treffen we een koppel met straffe verhalen op de motor, een Yamaha 1300 FJR. Ze hadden ook een zeilboot en tijdens de deelname aan een wedstrijd, gaat hun kompas stuk zodat zij met één hand een zaklamp moest vasthouden om het kompas te verlichten en met haar andere hand een half bewusteloze maat vast greep om te verhinderen dat die overboord sloeg, terwijl haar man de boot bestuurde. Ik kon de donkerte en beheerste chaos op de zeilboot zo voelen. Erg aangenaam om zo fijne, pretentieloze mensen te ontmoeten. We zijn het erover eens dat we nog nooit zoveel luxe meegemaakt hebben en we vertonen eenzelfde respect voor degenen die dat allemaal mogelijk maken.

5de dag
Eenmaal gearriveerd in Flåm – ook Unesco Werelderfgoed – laten we het toeristisch treintje links liggen en nemen de bus, eerst vlak langs het water beneden en dan steil omhoog tot duizelingwekkende hoogte. De fjorden hier verschillen merkelijk van de vorige, hoger naar het noorden. De begroeiïng is groener, zachter van kleur en contrast en heel rustgevend. Alweer, de foto’s spreken voor zich.

Het kerkje van Aurland, een dorpje in de buurt,  is eclectisch gebouwd onder Engelse en Noorse invloed. Vooraan is het duidelijk romaans en achteraan gotisch. De gids beweert dat het protestants is, maar dat is toch wel erg curieus want er hangen schilderijen en een paneel met een Christusfiguur. Denkelijk wist de gids er niet veel vanaf. Het kerkje is lekker warm door een geweldige, gietijzeren stoof.

Een bezoek aan Gundvangen sla ik over en Hilde bevestigt bij haar terugkomst dat er inderdaad weinig te zien is.

Wel leuk is een bezoek aan de brug waar de kapitein en zijn secondanten de boot besturen. Hij bedient het schip met enkele joysticks en mij lijkt het dat de hele vaart automatisch verloopt met een nauwgezette, visuele controle per verrekijker en een batterij hoge resolutie-schermen voor sonar, radar, positiebepaling, dieptemeting en wat nog meer. De boot is een klasse 1B ijsbreker [10]. We zijn er gerust in alhoewel ik iemand iets hoor mompelen over de ‘Titanic’.

’s Nachts varen we naar Stavanger voor onze laatste dag aan Noorse wal.

6de dag
Voor anker in Stavanger en na een copieus ontbijt met sloten koffie – nodig want er waren weer weiden als wiegende zeeën vannacht – geven Ruben Machtelinckx (gitaar) en Nils Okland (viool) een concert met breed uitgesponnen improvisaties die de rustige stemming van de morgenstond mooi complementeren.

 De violen zijn bijzondere exemplaren, authentiek gestemd en bespeeld met een kromme boog. Mijn oude oren hebben wat tijd nodig om aan die stemming te wennen. Middeleeuwse muziek met reminiscenties aan Iraanse en Noord-Griekse volksmuziek, dan weer trage, intieme duo’s en bijna seriële evocaties van het geluid van stromend water gevolgd door luit- en gamba-achtige stukjes van Biber in verschillende toonzettingen, vergelijkbaar met die van zigeuners. Het programma is niet alleen leerrijk maar omdat deze stukken zelden of nooit te horen zijn, zijn ze ook bijzonder boeiend. Dan weer een samenspel, gevolgd door een ode aan Oklands Noorse vioolleraar en een ode aan de Himalaya, ditmaal door de gitarist. Als toegift speelt het duo een compositie van Ruben afgesloten met een welgemeend applaus van het talrijk opgenomen publiek.

Een dingetje was spijtig: een paar ‘luisteraars’ vonden het nodig iPads omhoog te steken of recht te staan om te fotograferen. Dat zijn zeker geen rechtgeaarde concertgangers want het is nu toch algemeen geweten dat fotograferen tijdens een concert ‘not done’ is. Wat wél kan, is tijdens het slotapplaus een fotootje maken als aandenken.

Weer aan tafel en klaarmaken voor een mini-cruise doorheen het Lyse-fjord. Zo een kleine boot vaart tegen hoge snelheid doorheen het fjord en kan helemaal tot tegen de rotswand manoeuvreren zodat we al die pracht eindelijk eens van kortbij kunnen ervaren. ‘Awesome’ komt er het dichtst bij, zeker aan de ‘Preekstoel’, een 600 meter loodrecht opstijgende rots – ontzagwekkend. Te lang om weer te geven in deze blog, is de uitstekende uitleg van de gids, een ondernemende vrouw die met haar partner en kinderen in Stavanger is gaan wonen. Hij werkt bij een oliebedrijf en zij geeft les aan een internationale school.

De grootste verrassing van de hele reis is een impromptu feestje met Chantal Pattyn als dj. Wie denkt dat ze enkel een heel serieus mens is die perfect klassieke muziek presenteert op de radio, is er helemaal langs. Ze swingt als de pest, danst de leden van haar lijf en zweept het wild springende publiek op tot ongekende hoogte. Rond half twee ‘s nachts probeert de dienstdoende kapitein er een eind aan te maken maar ze doet stug door tot het echt niet meer kan. Een waar fuifnummer!

De volgende morgen wendt de boot haar steven en, na een laatste blik op het laatste fjord, zullen we over 41 uren aanmeren in Zeebrugge.

7de dag
Op zee en een laat ontbijt na de onstuimige nacht. Ruben Machtelinckx [11] geeft een toelichting over zijn muziekkeuze/genre, de plaats van de akoestische gitaar in de jazz en het ECM-platenlabel, bekend van wereldberoemde artiesten zoals Keith Jarret, Chick Corea of Pat Metheny. Zijn muziek past helemaal bij ECM. Twee typische, dromerige improvisaties brengen ons weer helemaal in de stemming.

Later doet Dirk De Wachter zijn voordracht nog eens over voor de reizigers die te zeeziek waren tijdens de eerste lezing. We volgen zelf nog eens heel aandachtig via streaming naar de gigantische LCD in onze kajuit. Machtig to-the-point en met grote precisie, beantwoordt hij mijn vraag naar een laatste ‘gedachtenpush’. Moeilijk om hier te herhalen, maar zijn boekje ‘Liefde. Een onmogelijk verlangen?’ bevat verhelderende ‘pointers’ naar een oplossing. In een notendop komt het erop neer op tijd te stoppen met denken (piekeren?) en de andere met liefde en zorgzaamheid te aanvaarden. Aansluitend eindigt de professor met de presentatie van een zeer toepasselijke film: ‘De spiegel (1975, Russisch: Зеркало, Zerkalo) van Andrej Tarkovski.

 Een ‘simpel’ middagmaal met daarna een voordracht door Kathleen Weyts, ‘partner in crime’ van Chantal Pattyn en directrice van het kunsttijdschrift HART, over Hilma af Klint [12], een abstracte schilderes van voor Kandinsky, Malevitch of Mondriaan. Het onderzoek naar Klint is nog in volle gang en sluit aan bij de idee eindelijk eens naar vrouwen te kijken in de kunstgeschiedenis.

Wij pakken alvast onze bagage in en doen een ‘galakostuum’ aan, een zwarte strik als extra voor mij en een net kleedje voor Hilde – meer moet dat niet zijn. Het afsluitend galadiner vanavond, is in banketvorm: voor iedereen hetzelfde behalve wijn, dubbel voor- en hoofdgerecht inbegrepen. Een willekeurig voorbeeld, gauw met het mobieltje gefotografeerd:

8ste dag
Het is even wennen aan het overvloedige, felle daglicht bij de aankomst in Zeebrugge tegen negen uur ‘s morgens, dan een vlotte ontscheping en zonder veel wachten door de douane en op naar Antwerpen voor een treinreisje terug naar Hasselt.

Update: niks aan de hand met telecom op het schip. De talrijke waarschuwingen van ‘de zoetgevooisde’ over de intercom ivm torenhoge facturen, waren dus fout en overbodig.
Langs de kust is er 4G of 5G tegen normale tarieven. In volle zee is er 3G Telenor Maritime, enkel voor de scheepvaart.

linklijst:
[1] https://www.youtube.com/watch?v=92qV6243PXU
[2] https://nl.wikipedia.org/wiki/Chantal_Pattyn
[3] https://www.upckuleuven.be/nl/artsen-therapeuten/dirk-de-wachter
[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/Edvard_Munch
[5] https://www.ruipaula.pt/en/rui-paula/
[6] https://nl.wikipedia.org/wiki/Vilhelm_Hammersh%C3%B8i
[7] https://nl.wikipedia.org/wiki/Vasili_Grossman
[8] https://www.visitnorway.nl/activiteiten-in-noorwegen/in-de-natuur/friluftsliv/
[9] https://www.visitnorway.nl/typisch-noors/kos-is-noors-voor-het-goed-naar-je-zin-hebben/
[10] https://en.wikipedia.org/wiki/Ice_class
[11] https://www.rubenmachtelinckx.com
[12] https://en.wikipedia.org/wiki/Hilma_af_Klint