Vertrekken doen we vanuit de carpool-parking in Lummen waar een ruime vertegenwoordiging van de grootoudersvoorhetklimaat.be uit Limburg de bus vanuit het Gentse vervoegt om vervolgens zacht zoevend door het vlakke landschap van Zuid-Limburg en Nordrhein-Westfalen (NRW) naar Oberhausen te sjezen.

John, onze hoogst aimabele reisleider, is de gelukkige bezitter van een onfeilbare zin voor timing en feeling voor de verzuchtingen van het heterogene gezelschap. Hij zorgt tevens voor gezond vegetarische eten onderweg maar bovenal voor korte en actuele aanwijzingen om het maximum uit onze reis te halen.

De Gasometer is een 117 meter hoge, stalen ton in de buurt van Oberhausen [1] die helemaal gerestaureerd is en dit keer dient als tentoonstellingsruimte met onze aarde als onderwerp. Een reusachtige wereldbol is het centrale stuk en hangt schijnbaar zwevend in het midden van een sterk verduisterde ruimte. Langs alle kanten zorgen precieze projecties voor representaties van de wijze waarop luchtstromen (wind), water (oceanische stromen) en tectonische verschuivingen ons milieu bepalen. Tegelijkertijd toont de enorme driedimensionele bol de menselijke invloed van luchtverkeer, scheepvaart en stedenvorming. Heel duidelijk is het smelten van het poolijs te zien en de uitdeinende woestijnvorming (droogte) in Afrika en Azië. 

Het geheel is een ingenieuze voorstelling aan de hand van gecombineerde, bewegende satellietbeelden en hoge resolutie foto’s van de aarde. Machtig op het verpletterende af, blijft de toeschouwer achter op zoek naar meer uitleg. 

Die is te vinden op de twee lager gelegen verdiepingen waar tientallen haarscherpe foto’s met helder en duidelijke teksten het verhaal vertellen van bijvoorbeeld een visser die verwezen naast zijn aangespoelde boot staat midden in een kurkdroge vlakte of de foto van een makak (een soort aap) die schijnbaar intelligent op een smartphone staat te kijken.

De aanvankelijk pessimistische invalshoek verandert langzaam in een pril begin van een meer optimistische visie. De mens kan het tij keren door immense inspanningen, onvoorstelbare kosten en niet te schatten moeite. Wanhoop en angst zijn niet de basis voor de redding van de aarde maar compleet anders denken en handelen samen met geavanceerde technieken in het bestrijden en terug goedmaken van milieuvervuiling.

Spectaculair is het dak op 110 m hoogte dat een panoramisch uitzicht biedt over de hele streek. Bezoeksters staan er in open lucht en dat is best spannend omdat de hele stalen constructie lichtjes beweegt in de wind.

De hele tocht vraagt ongeveer vier uren maximum om grondig te beleven. Aanvullend is een catalogus verkrijgbaar in het Duits en Engels. Ook verkrijgbaar in de online handel [2].

De tweede dag brengt ons via een omweg naar het uiteindelijk doel van de reis: bruinkoolwinningen.

Vroeg eruit en eerst naar het Landschafstpark Duisburg-Nord [3] waar de natuur haar gang kan gaan tussen de oude hoogovens. De klimmers in de groep trokken naar boven in de A-stack die haar bekendheid kreeg bij het grote publiek door de foto’s van Bernd en Hilla Becher [4]. Ook deze foto’s spreken voor zichzelf:

De site ziet er in de lente en zomer allicht heel anders uit door het gebladerte van de vele bomen en struiken die overal welig tieren. Ze zullen over tientallen jaren de metalen gewrochten helemaal overwoekeren.

Op naar het (voorlopig) laatste maar voornaamste doel van de hele trip. Bruinkoolwinningen zijn als snijwonden in het landschap overal verspreid in NRW. Het zijn tot 250 meter diepe putten waarin gigantische graafmachines onophoudelijk bruinkool afschrapen. Ze slokken hele dorpen, wegen en velden nietsontziend op.

RWE [5] is er nochtans van overtuigd op tijd te kunnen stoppen met de ontginning van fossiele brandstof maar bruinkool is zó goedkoop dat de verleiding toch te blijven graven moeilijk valt te weerstaan. De datum van stilleggen schuift telkens bijna onmerkbaar op terwijl PR-bureau’s en gulle uitkoopregelingen alle tegenstand wegmasseren.

Toch blijven bewoners en bezorgde burgers actie voeren zoals toen, na ons bezoek aan de bruinkoolwinning, een ruime delegatie Belgen het protest in het al ontruimde Keyenberg vervoegde. Liederen, toespraken en luid protest vergezelden een twee uur durende mars doorheen de desolate buurt.

Caveat: schrijver dezes deed het bezoek aan de Gasometer in omgekeerde volgorde, van boven naar beneden dus.
Handleiding: klik op een beeld voor grotere afbeelding. Gebruik de ‘terug-knop’ om terug te keren naar de blog.

linklijst:
[1] https://de.wikipedia.org/wiki/Gasometer_Oberhausen
[2] https://www.amazon.com.be/dp/3837523799/
[3] https://www.landschaftspark.de/
[4] https://www.newyorker.com/culture/photo-booth/what-bernd-and-hilla-becher-saw-in-the-remnants-of-industry
[5] https://nl.wikipedia.org/wiki/RWE_(energiebedrijf)