Monumentendag: de atelierflat van Jozef Peeters met link naar schoonmoeder

Gisteren trok ik eens naar Antwerpen waar stilaan een paranoïed sfeertje begint te hangen na recente ‘beperkende maatregelen’ tegen cannabisgebruikers door een burgemeester die zijn bekendheid voornamelijk te danken heeft aan een bijzonder populair spelprogramma en een spectaculaire vermageringskuur.

In het vierkamerappartement van Jozef Peeters leefden 4 mensen: hijzelf en zijn – later erg zieke – vrouw en hun twee kinderen. Het hele appartement is een constructivistisch kunstwerk waarbij de muren, meubelen en huisgerief heel precieze en aangepaste vormen en kleuren hebben. Aan de muren hangt eigen werk en dat van anderen (Seuphor, Delahaut). Ze versterken nog eens de abstracte ambiance. Een uitstekende uitleg en artikel met meer details over hoe de atelierflat van Jozef Peeters zelf te bezoeken, is te vinden bij het KMSKA (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen).

Een leuke anecdote achteraf: toen mijn significante andere, die op hetzelfde moment haar bijna 100-jarige moeder bezocht, van Jozef Peeters vertelde, riep die uit: “Ah, de Jos Peeters, da’s familie van mij”. Ze herinnert zich nog een kunstenaar en het hoekappartement. Merkwaardig toch dat Jozef Peeters een neef van de moeder van mijn schoonmoeder was.

Downloadbare beelden (hoge resolutie):

Manifesta 9: neem eens een diepe duik …

Manifesta 9 is ongetwijfeld een aangename verrassing voor elke kunstvriend(in). De argwaan zat er na dOCUMENTA (13) nochtans goed in en het Genkse ‘steenkoolthema’ klonk niet erg overtuigend. Toch kon de tevredenheid niet op en is Manifesta 9 stellig een bezoek waard – en zeker niet alleen omdat het zo dichtbij is.

De tooghangers aan het Mijnmuseum hebben het over Rocco die nog langsgekomen is en van wie ze nog ‘kletsen’ hebben gekregen. Maar dit geheel terzijde. Het evenement heeft weinig met de koolput te maken maar alles

met een creatief veld van esthetische, zintuiglijke en intellectuele reacties op het constant veranderen van het leven … [citaat van de curator].

Een paar persoonlijke ‘highlights’: het ‘retrogardistisch’ schilderij van IRWIN (34), de etherische kleuren van Ana Torfs (18), de foto’s van Paolo Woods (14) en Igor Grubić, de film ‘The radiant path’ (1940) van Grigori Alexandrov en – absoluut hoogtepunt! – de klassieke en volledig apart ingerichte tentoonstellingsruimte die leest als een beknopte geschiedenis van de Westerse (schilder)kunst. Het was bijzonder prettig daar de foto’s van Bernd en Hilla Becher terug te zien. Kennelijk hebben ze in 1988 de mijn van Winterslag gefotografeerd.

Weinig tips deze keer: trek zeker een ganse dag uit om Manifesta 9 helemaal te bekijken, de catalogus is net iets te duur maar het gratis krantje heeft een uitstekend overzicht van de hele tentoonstelling, fotograferen is overal toegelaten behalve in de aparte tentoonstelling. Het mijngebouw van Waterschei is bereikbaar via afrit 32 op de E314/A2. Er is gratis parkeerplaats.

U wou nog even naar dOCUMENTA 13 in Kassel?

‘t Was Jan Hoet die in 1992 veel Belgisch volk de weg wees naar het 5-jaarlijks kunstspektakel in Kassel (Duitsland). Hoet trok de hele zaak letterlijk open met kunst in het stadspark en in andere locaties dan het Fridericianum en de Neue Galerie. We kwamen hem toen tegen, grommelend op zijn Duitse waakhond-boekhouder. Ook was er iemand die ‘Jan, nimm deinen Hut!’ (Jan, bol het af!) op de gevel van het Fridericianum geverfd had. Achteraf bleek dat DOCUMENTA IX alle records had gebroken. In 2009 kreeg Hoet een Bundesverdienstkreuz I. Klasse …

Twintig jaar later zet dOCUMENTA alweer de standaard voor hedendaagse kunst en trekken citytrippers en nieuwsgierige kunstliefhebbers naar Kassel. Het is telkens de curator-van-dienst die de toon zet en waar Hoet vol optimisme de hele wereld afreisde om al dat moois aan zoveel mogelijk mensen te laten zien, pakt Carolyn Christov-Bakargiev het enigszins anders aan: veel engagement tegen armoede, een pleidooi voor vrede, vrouwenrechten en een propere natuur en meer en duidelijker onderzoek naar wat de nazi’s uitspookten. Langs de ene kant opent dat perspectieven op inzicht en overdenking maar anderzijds is de verbeelding (en soms zelfs schoonheid) af en toe verdwenen.

Tips:

  • Gustav Metzger’s werk in de documenta-Halle zit onder talloze gordijntjes. Hef ze met zijn tweeën op om het overzicht te bewaren.
  • In de Orangerie – eenmaal binnen, aan de rechterkant – moet je niet aanschuiven voor een kastje voor rugzak of grote handtas.
  • Een paar 100 meter wandelen langs de Fulda – vertrekkend rechts achter de Orangerie – staat, onderaan een voetgangersbrug, een authentieke Italiaanse espressobar. Bovendien is het eten daar een stuk goedkoper en lekkerder (open vanaf 17 uur).
  • Ga te voet in 5 minuten van het station langs de trappen naar beneden, de gratis bus doet er meer dan 20 minuten over.
  • Neem een fiets mee of huur er een voor het bezoek aan de Karlsaue.
  • Fotograferen zonder flits of statief is overal toegelaten (hoera!).
  • Reserveer een hotel in één van de dorpen rond Kassel (Kaufungen bijvoorbeeld). Tel op drie dagen om alles te zien.
  • Kassel is 4 uur rijden met de auto over de Autobahn: E314 – A2 – A52 – A44. Parking is 3 € per dag achter het Hauptbahnhof.

Niet te missen: het Hauptbahnhof en vooral het kleine gebouwtje achter het station (Nordflügel, 55) zijn absoluut een bezoek waard. Ook een must is de film van Clemens von Wedemeyer (184). Op de Karlsaue is Shinro Ohtake (127) en de ‘sound sculpture’ van Janet Cardiff & George Bures Miller (37) zeer de moeite, maar laat u door die laatste niet al te zeer meeslepen.

En hier een kleine, persoonlijke selectie (de cijfers zijn die van het groene overzichtsfoldertje):

TRACK niet helemaal op het spoor …

Met veel poeha kondigt Gent een – over de hele stad verspreide – kunstmanifestatie aan: TRACK. Fluks de gloednieuwe vouwfietsjes in de koffer gestoken en gezwind naar Gent en wel naar het SMAK (Citadelpark) dat voor de gelegenheid TRACK heet, kwestie het belang van de hele onderneming duidelijk te maken.

TRACK begint onder een ongelukkig gesternte. Het pronkstuk van de tentoonstelling – een fantastisch geconstrueerde heliumballon – heeft het begeven, een locatie is wegens onveilig gesloten, een andere is verplaatst en overal kwamen we ronddwalende kunstmensen tegen, wanhopig zoekend naar al dat verborgen moois. Vriendelijke gelegenheidssuppoosten proberen de ongemakken met de moed der wanhoop op te vangen.

Ik weet niet wat dat is met Gent maar bij een vorig bezoek geraakte onze toenmalige Duitse kwaliteitsauto [M] kapot, overreed een junk voor onze ogen een bejaarde dame en kregen we hopeloos ruzie over ik-weet-niet-wat. Dit keer was het het evenement zelf en het verschrikkelijke verkeer dat ons op de vlucht dreef. Derde keer, goede keer? Het beste moet nog komen.

Tips: druk eerst op de gele knop van de parkeerautomaat, neem een gps mee op de fiets, de TRACK-app werkt enkel met een duur data-abonnement, ga eerst naar de evenementen binnen of koop enkel de programmabrochure (7 €) en bezoek alleen de gratis toegankelijke locaties, draag opvallend gekleurde kleren of een zwaailicht.

Kubrick: verplicht voer voor fotografen.

Het Kijk- en Luistergeld – vroeger een soort forfaitaire belasting op het televisiekijken en radioluisteren – mag dan wel al jaren afgeschaft zijn, toch gaat een flink deel van onze centen naar bijvoorbeeld de VRT (Vlaamse Radio en Televisie) en vele culturele evenementen. Om toch maar iets te recupereren van al dat geld, ga ik trouw naar de bibliotheek, concerten en tentoonstellingen, met recht en reden (nog altijd) ruim gesubsidieerd.

Klara – de bijwijlen zemelachtige klassieke muziekzender van de VRT – was zo vriendelijk twee inkomkaarten annex recht op een gratis catalogus te bezorgen voor Stanley Kubricks fototentoonstelling in Brussel: 9 € tot 1/7/2012, dinsdag tot zondag van 10 tot 17 uur, KMSK Regentschapsstraat 3 – niet de Bozar dus!

De kunsthistorica die het – overigens mager opgekomen – publiek rondleidde, kende haar zaak op-en-top en op een uiterst intelligente en enthousiaste manier citeerde ze voortdurend referenties naar andere fotografen en naar de Amerikaanse samenleving die Kubrick beïnvloedden tijdens de periode dat hij aan de kost kwam als fotograaf in New York (1945-1950). Ook Kubricks evolutie van fotografie naar film en het verband met zijn films, kregen een duidelijke en heldere commentaar. Voor één keer loont het de moeite om aan te sluiten bij een rondleiding.

Jan Fabre slaat de nagel op de kop in Kröller-Müller op de Hoge Veluwe …

… en veroorzaakt heel wat deining met zijn Hortus/Corpus. Zelf schrok ik me een hoedje toen mijn blik quasi toevallig op een levensecht figuur viel die – tussen marmeren grafzerken gelegen – een knots van een stijve laat opstijgen. Daarmee was de toon gezet. Begrijpelijke referenties, compact maar met oneindig uitdeinende betekenissen, schitterende schoonheid (vooral de bronzen beelden) en vol humor, soms ook in contrast met het erg serieuze gastmuseum: de 18 werken binnen en 5 buiten houden je een hele poos bezig. Daar komt nog de vaste collectie bovenop met een aantal uiterst fraaie van Goghs, Picasso’s en ouder werk.

Jan Fabre is een kunstklepper van ongezien niveau met een tomeloze fantasie en superb vakmanschap. Net nu krijgt hij weer kweddelen met de pers wegens al te lauwe kritiek op zijn boek, maar ach – hij kan het zich permitteren.

Het Kröller-Müller Museum ligt op een kleine twee uur noordwaarts rijden, grotendeels over de E50 tot net iets voorbij Arnhem midden een prachtig natuurpark, de Hoge Veluwe. Vanaf de parking Hoenderloo is het nog 5 km. fietsen. De auto kan ook dichterbij maar dan stijgt het parkeergeld van 2 naar 6 € en mis je een ontspannen fietstochtje. Een toegangskaartje voor park én museum kost 18 €. Dat lijkt veel maar voor een hele dag artistiek vermaak op topniveau valt het best mee, fietsjes inclusief.

Gilbert & George Jack Freak Pictures

Een paar sleutelwoorden die me te binnen schoten bij een bezoek aan Gilbert & George hun Jack Freak Pictures in de Bozar (Bx): kaleidoscoopachtige symmetrie, bijna monochromatisch – emotieloos, cryptisch soms.

Gigantisch grote werken met takken – een verwijzing naar de natuur zoals bij Kiefer? – lijken wel in. De muren van het PSK waren af en toe aan de krappe kant. En hoe de voor de hand liggende referenties ontcijferen? Al bij al geen gemakkelijke tentoonstelling ondanks het ogenschijnlijk olijke duo. De beelden beginnen eigenlijk pas later na te werken.

Ik apprecieerde ten zeerste het absoluut gebrek aan Gilbert & George parafernelia. Er is enkel een catalogus te koop aan een normale prijs (18 €). De druk is van superieure kwaliteit (duotoon).

Nog: Brussel is goed te doen op een zondag. Het is er relatief rustig en gratis parking is makkelijk te vinden.

Boris Becker (niet de tennisspeler!) in het FoMu

De foto’s van Bernd en Hilla Becher hebben me altijd al gefascineerd en de Duitse fotograaf Boris Becker heeft nog bij hen gestudeerd. Op naar het fotomuseum (FoMu) aan de Waalsekaai in Anvers dus. 55-plussers krijgen 2 € korting (4€ inkom). Er is een folder ter beschikking met degelijke en voldoende uitleg.

De tentoonstelling heeft drie thema’s: bunkers, landschappen en ‘fakes’, ogenschijnlijk allemaal heel helder en duidelijk ware het niet dat de bijzonder realistische, haarscherpe en reusachtige afdrukken een heel bevreemdend effect hebben op de toeschouwer. Er staat niet wat er staat en toen ik even later door het bijna donker richting Hoboken reed, was het alsof de gerenoveerde appartementenblokken aan het het Kiel [pdf] eigenlijk foto’s waren en de bunkers die ik achteraf via Google Earth kon zien staan, niet bestonden tenzij in de meesterlijke foto’s van Boris Becker.


Boris Becker,Photographer | Video of the day
envoyé par deutschewelle. – Futurs lauréats du Sundance.

Anselm Kiefer in het MSK Antwerpen

Kiefer MSK Antwerpen blend

Kiefer en MSK Antwerpen over elkaar geprojecteerd

Vorige zaterdag had ik paar uur kwijt te spelen in het Antwerpse. Ze zijn daar hun groot museum aan het renoveren en zo komt het dat de lege muren nu plaats bieden aan de reusachtige doeken/installaties van Anselm Kiefer. Op Documenta 2007 hing er heel wat en het Museum Ludwig heeft er ook een paar in de permanente collectie. Het lijkt wel of Kiefer alsmaar groter en groter kunstwerken maakt tot er geen museum overblijft waar ze nog kunnen hangen.

Nu ja, dat is ook wat eerst opvalt: Kiefers werken zijn gigantisch, hypervolumineus geplamuurd met verf en dik bezet met loden en glazen voorwerpen, takken of gedroogde bloemen. De onderwerpen zijn nauw verbonden met de verwoestingen van de 2de Wereldoorlog of oude, klassieke mythes en de Kabbala. De sombere zwaarte van het lood en de overweldigende afmetingen verkleinen het publiek zodanig dat het wel dwergen lijken, ronddwalend in verwoeste landschappen of ongrijpbare, oeroude verhalen. Er gaat een sfeer van uit die de toeschouwer nietig maakt en doet nadenken over oorlog/geweld maar ook nieuwsgierig maakt naar de oudheid en het verband met het heden (Der fruchtbare Halbmond).

Der fruchtbare Halbmond Anselm Kiefer

Der fruchtbare Halbmond Anselm Kiefer 460 x 760 cm

De suppoosten handhaven het strikt fotografieverbod dus geen foto’s maar ga vooral zelf kijken. ‘t Is maar 6 € en tegenover het museum ligt er een brasserie met heerlijk frit met stoofvlees en vers getapte bollekes.

Het kan niet op: Gauguin in Tate Modern.


Verleden donderdag in Essen (Zollverein) en Keulen (Ludwig) en drie dagen later al naar Londen waar in het Tate Modern een Gauguin-tentoonstelling opende, het kan niet op.

Met de Eurostar is het een fluitje van een cent om op nauwelijks 2 uren van Brussel naar hartje Londen te sporen. Eenmaal aangekomen in St. Pancras brengt de Circle Line je in geen tijd naar de Millenium brug recht tegenover het Tate.

De tickets lagen al klaar, erg handig om de aanschuivers voorbij te steken maar ook nodig want losse tickets zijn er wel maar ze zijn zodanig gerantsoeneerd dat je er pas op eind van de dag mee binnen geraakt. Het aantal bezoekers is namelijk beperkt per tijdsvenster om iedereen toe te laten al dat moois in de meest comfortabele omstandigheden te aanschouwen. Ik verschoot toch even omdat het de eerste keer was dat mijn leeftijd recht gaf op korting:

60+ ticket hèhè ...

Eenmaal binnen daagde het ons dat de Multimedia Guides waar iedereen mee rondliep eigenlijk vermomde iPods waren en waarempel, ik kon de hele gids in een mum van tijd naar mijn eigen iPod downloaden.

De tentoonstelling zit geweldig knap in elkaar middels een onderverdeling in een tiental thema’s gaande van ‘Identity and Self-Mythology’ over ‘Drawings’, ‘Landscape’, ‘Martinique’, ‘Sacred’, ‘The Eternal Feminine’ tot ‘Titles and Teller of Tales’. Iets voor en iets na het midden van de tentoonstelling zijn twee aparte zalen ingericht met documentatie over de tijdsgeest van eind 19de eeuw plus een schat aan authentieke handgeschreven brieven, boeken, artikelen enz. Heerlijk om rustig te bekijken en te lezen. Het is duidelijk dat hier immens veel opzoekwerk en studie in gekropen is.

De schilderijen zelf hebben een eigenaardige uitwerking op het gemoed van de toeschouwer. Deels geven ze een bevreemdend gevoel maar sommige zijn zo pakkend dat je er moeilijk van weg geraakt of er even terug naar toe wandelt om nog eens te bekijken. Dat was ook goed af te lezen van de gelaatsuitdrukkingen van de bezoekers. Maar probeer zelf een indruk te krijgen:

Reclining Tahitian Women

Where are you going?

Alles bij elkaar waren er al gauw drie uren voorbij eer we uiterst tevreden en sterk onder de indruk weer naar buiten kwamen. De tentoonstellingscatalogus en een paar grappige parafernalia verwisselden van eigenaar.

Even een luchtje scheppen, hapje eten en we waren weer op weg, ditmaal te voet en gps-gewijs, richting Covent Garden om de nieuwe Apple Store te checken. De Apple TV versie 2 en iPhone G4 waren – althans voor mij – de ‘highlights’.

Minder druk was het bij Foyles, de boekhandel aan Charing Cross waar we altijd eens binnenwippen. Ze zijn er ondertussen een heel stuk op verbeterd: waar de zoekende boekenliefhebber vroeger tussen stoffige rekken en nauwe gangetjes moest manoeuvreren, is er nu meer ruimte, een heuse infobalie en een kassa op elke verdieping. Verder hoef je geen ‘voucher’ meer te vragen om überhaupt een boek te kunnen kopen. Grappig detail: het boek van Franzen waar in vorige blogs al sprake van was, lag nog warm van de drukpers in een verbeterde eerste druk opnieuw op het schap.

Vervolgens met de Underground terug naar Tate voor een gesofisticeerd diner op de 8ste verdieping. Het restaurant is geen toeristenval zoals er zoveel zijn tussen Covent Garden en Charing Cross, het uitzicht is adembenemend en gegeven de locatie en de kwaliteit van het eten, viel de schade best mee.

Terug richting St. Pancras met de Circle Line, even verpozen in de luxueuze wachtruimte van St. Pancras, door de tunnel sporen, auto oppikken in Brussel Midi en tegen middernacht waren we weer thuis. Alles bij elkaar waren we precies 19 uren van huis waarvan het reizen zelf 7 uren opsoupeerde. Ongetwijfeld voor herhaling vatbaar maar eerst nog naar Monet in het Grand Palais (Paris).